Inleiding
Steeds meer landen, ondernemingen, financiële instellingen en andersoortige entiteiten maken in toenemende mate gebruik van internationale kapitaalmarkten voor de financiering van hun economische activiteiten. Teneinde inzicht te verkrijgen in de prijs waartegen fondsen op de internationale kapitaalmarkt kunnen worden aangetrokken, is de toekenning van een credit rating een noodzakelijke voorwaarde. De internationale markt voor credit ratings wordt gedomineerd door voornamelijk Standard & Poor’s (S&P), Moody’s Investors Services (Moody’s) en Fitch Ratings Ltd. (Fitch). Suriname heeft ook van deze ratingbureaus credit ratings toegekend gekregen. Dit artikel verschaft enige informatie over credit ratings, waarbij de nadruk wordt gelegd op landen credit ratings.
Omschrijving
Een landen credit rating is een beoordeling van het vermogen en de wil van de centrale overheid van een land om commerciële schuldverplichtingen volledig en tijdig terug te betalen[1].
Kortom, het gaat om de beoordeling van de kredietwaardigheid van de centrale overheid. Er wordt hierbij gelet op ondersteunende en risicofactoren met betrekking tot het politiek klimaat, de structuur van de economie, de macro-economische prestatie, de schuldenlast en nog meer. Vaak genoeg impliceert een toegekende landen credit rating een beoordeling van de kredietwaardigheid van zowel de centrale overheid als haar beleggingsinstrumenten. Slechts in gevallen van wanprestatie (“defaults”) kunnen de credit ratings van de centrale overheid en haar beleggingsinstrumenten verschillend zijn. Credit ratings worden met behulp van bepaalde symbolen weergegeven.
Ratings classificatie
Over het algemeen onderscheiden ratingbureaus lange – en korte termijn credit ratings in de eigen valuta en in vreemde valuta. Dit onderscheid heeft te maken met de beoordeling van de kredietwaardigheid van entiteiten op lange en op korte termijn inzake het nakomen van commerciële schuldverplichtingen uitgedrukt in de eigen valuta en in vreemde valuta.
S&P |
Moody’s |
Fitch |
Investment grade |
||
AAA AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- |
Aaa Aa1 Aa2 Aa3 A1 A2 A3 Baa1 Baa2 Baa3 |
AAA
AA+ AA AA- A+ A A- BBB+ BBB BBB- |
Speculative grade |
||
BB+ BB BB- B+ B B- CCC+ CCC CCC- CC C SD D – |
Ba1
Ba2 Ba3 B1 B2 B3 Caa1 Caa2 Caa3 – – Ca C – |
BB+ BB BB- B+ B B- CCC+ CCC CCC- CC C DDD DD D |
Bron: IMF Working Paper – niet van toepassing |
De tabel hiernaast geeft een overzicht van de gehanteerde symbolen voor lange termijn credit ratings van de drie grootste ratingbureaus, gerangschikt in volgorde van hoog naar laag, waarbij de ratings horizontaal aan elkaar gelijkwaardig zijn.
De indeling in de categorieën “Investment grade” en “Speculative grade” geeft aan dat beleggingen in instrumenten van landen in de eerste categorie risicovrij tot minder risicodragend zijn ten opzichte van die in de tweede categorie. De leenkosten voor landen in de eerste categorie zijn vanwege hun hogere kredietwaardigheid dus ook lager dan van die in de tweede categorie.
De lange termijn credit ratings worden toegekend met een “outlook” (vooruitzicht). Hiermee wordt aangegeven de richting die een credit rating kan opgaan op lange termijn gegeven de veranderingen die het ratingbureau verwacht. Een positief vooruitzicht betekent dat de credit rating verhoogd kan worden, terwijl een negatieve een verlaging kan inhouden. Bij een stabiel vooruitzicht verwacht het ratingbureau geen verandering van de credit rating.
Exceptionele gebeurtenissen, zoals een stopzetting van of een achterstand in schuldterugbetalingen of een kwijtschelding van schulden, kunnen aanleiding zijn voor ratingbureaus om de outlook te vervangen door een “Watchlist” (Moody’s), “CreditWatch” (S&P) of “Rating Watch” (Fitch). Deze benamingen worden gebruikt om aan te geven dat de toegekende credit ratings nader zullen worden bekeken, en dat ze kunnen worden veranderd. Zowel de outlook als de “Watch” kan een positief, negatief of ontwikkelingskarakter[2] hebben.
Suriname’s credit rating
Suriname heeft op aanvraag initiële credit ratings toegekend gekregen van S&P (november 1999), Moody’s (februari 2004) en Fitch (juni 2004). De belangrijkste reden voor de aanvraag van credit ratings heeft te maken met plannen van de Surinaamse overheid om in de naaste toekomst te opereren op de internationale kapitaalmarkt.
Onderstaande tabel verschaft een overzicht van de toegekende credit ratings aan Suriname.
Ratingbureau |
Datum |
Eigen Valuta/ Outlook |
Vreemde Valuta/ Outlook |
S&P
Moody’s Fitch |
17-11-1999 31-01-2001 11-01-2002 29-05-2002 28-07-2003 28-07-2004 03-08-2004 03-02-2004 17-06-2004 |
B/stabiel B/CW-negatief B/stabiel B/stabiel B/stabiel B/stabiel B/stabiel Ba3/stabiel B+/stabiel |
B-/stabiel B-/CW-negatief B-/stabiel B-/positief B-/stabiel SD B-/stabiel B1/stabiel B/stabiel |
Bron: S&P, Moody’s en Fitch CW = Credit Watch SD =Selective Default |
Bij een vergelijking van de laatst toegekende credit ratings, blijkt dat die van Moody’s twee kredietstappen hoger zijn dan die van S&P, terwijl die van Fitch één kredietstap hoger zijn dan die van S&P. De credit ratings van de drie ratingbureaus aan Suriname zijn gebaseerd op ondersteunende en risicofactoren.
De ondersteunende factoren waren onder meer:
- de relatief lage buitenlandse schuldpositie ten opzichte van andere landen met dezelfde creditratings (S&P, Moody’s en Fitch);
- de gunstigere sociale indicatoren ten opzichte van landen met B-ratings (Fitch)
- een redelijk goed functioneerde democratie (S&P);
- de ruime beschikbaarheid van natuurlijke hulpbronnen die nog tot ontwikkeling gebracht moeten worden (Fitch);
- de gunstige perspectieven in de bauxiet- en goudsector (Moody’s);
- de wil van de autoriteiten om de economie te hervormen en te liberaliseren (S&P).
De risicofactoren waren voornamelijk:
- een instabiel macro-economisch verleden (S&P, Moody’s en Fitch);
- beperkte vooruitgang met structurele hervormingen (S&P en Fitch);
- de overheersende rol van de overheid in de economie (S&P);
- een zwakke institutionele structuur (Moody’s);
- zwakke economische en financiële statistieken (S&P en Fitch);
- de schuldbetalingsachterstanden aan bilaterale crediteuren (S&P, Moody’s en Fitch).
De plaatsing van Suriname op “CreditWatch” negatief door S&P in januari 2001 had voornamelijk te maken metschuldbetalingsachterstanden aan de Inter-Amerikaanse Ontwikkelingsbank en de Europese Investeringsbank. Het voldoen van de schuldbetalingsachterstanden in 2001 en ten dele ook het in maart 2001 uitgekomen rapport van de Commissie Inventarisatie Staatsschuld, waarin voornamelijk de ongedocumenteerde staatsschulden uit de periode 1997-2000 in kaart zijn gebracht, alsook de macro-economische verbetering in 2001, hebben ertoe bijgedragen dat S&P de outlook in januari 2002 terugbracht naar stabiel.
De verandering van de outlook op de vreemde-valuta credit rating van stabiel naar positief door S&P in mei 2002 was gebaseerd op de verhoogde vreemde-valutapositie van Suriname als gevolg van de lening van de Nederlandse Investeringsbank voor Ontwikkelingslanden (NIO) onder Nederlandse staatsgarantie ter omvang van € 137,7 miljoen.
S&P had de credit rating voor vreemde valuta in juli 2004 verlaagd naar SD (“Selective Default”). Deze credit rating wordt toegekend aan landen die selectief bepaalde commerciële schuldverplichtingen niet nakomen, terwijl schuldbetalingen aan overige commerciële crediteuren conform de overeenkomsten plaatsvinden. De schuldbetalingsachterstanden aan twee Spaanse banken waren de voornaamste redenen voor de betreffende verlaging. De regering had namelijk ervoor gekozen om de binnenlandse benzineprijs, die onder druk kwam te staan vanwege de gestegen internationale olieprijzen, te subsidiëren. Hiervoor werden onder meer de fondsen voor de schuldbetaling aan de betreffende banken aangewend. Additionele informatie omtrent de aard van de schuld aan de Spaanse banken leidde ertoe dat S&P na 5 dagen de verlaging terug moest draaien. Volgens de waarderingsmethodologie van S&P kan namelijk deze schuld vanwege de garantiestelling door de Spaanse kredietverzekeringsmaatschappij eerdernworden aangemerkt als een bilaterale schuld aan de Spaanse overheid dan als een commerciële bankschuld.
Slot
De toekenning van landen credit ratings door internationaal gerenommeerde ratingbureaus is een belangrijke stap om toegang te krijgen tot internationale kapitaalmarkten. Het is nog belangrijker om hoger in de ratingclassificatie te komen. Fondsen kunnen dan goedkoper wordenaangetrokken op de internationale kapitaalmarkt ter financiering van de nationale ontwikkeling. Een landen credit rating kan derhalve als eenstimulans dienen voor beleidsmakers om gezond macro-economisch beleid te voeren en de noodzakelijke economische hervormingen door te voeren teneinde in de toekomst een hogerecredit rating toegekend te krijgen.
Drs. Sanjay Gaurisankar
Algemeen Econoom
Afdeling Studiedienst Centrale Bank van Suriname
[1] Gebaseerd op de definitie van Ashok Vir Bhatia, auteur van de IMF Working Paper getiteld: “Sovereign Credit Ratings Methodology: An Evaluation”, oktober 2002.
[2] Dit impliceert een verlaging, een verhoging of een bevestiging van de credit rating.