OORSPRONKELIJK GELD: LIGANDA (V)

De Liganda is een groot ijzeren voorwerp (tot 180 cm hoog) in de vorm van een reuzenspeerblad dat een gangbaar ruilmiddel was voor slaven en kano�s. In 1900 bijvoorbeeld kostte een grote kano 10 speren.

Oorspronkelijk geld gemaakt van metaal werd verhandeld op basis van zijn gewicht en grootte. In West- en Midden Afrika werden voornamelijk de metaalsoorten ijzer en koper gebruikt. Anderzijds kan oorspronkelijk geld de vorm hebben van een object voor dagelijks gebruik dat zodanig gewijzigd is in grootte en ontwerp, dat het gemakkelijker erkend wordt als betaalmiddel en niet langer geschikt is voor zijn oorspronkelijke doel. De meest bekende soorten zijn de schoffel en allerlei soorten wapens zoals: speren, lansen, bijlen, messen enz. De metalen staafjes werden gebruikt in de dagelijkse handel, terwijl de andere soorten vaak beperkt waren tot ceremoni�le betalingen. Dit gold met name voor een met zorg afgewerkt object als de Liganda.

De Liganda werd ook wel �Dihunga� (de kleine soorten), �Doa� (de grote soorten) en �Ngbele� genoemd.

De oorsprong van het gedeelte van het woord �Ganda� zou kunnen verwijzen naar de mensen van Ganda die hun naam hebben ge�rfd van het land dat wij tegenwoordig kennen als Uganda (wat in het Kiswalili betekent �land van Ganda�).

De productie van de Liganda wordt toegeschreven aan de etnische groepen van de Lombo, de So en de Poke, die allen behoren tot de Kele taalfamilie (Mongoolse talen, taalcode ISO-639). Uit informatie van het begin van de 20e eeuw werden ze aangeduid als de Turumba en de Topoke, ze vestigde zich langs de rivieren Congo en Lomami, tegenwoordig de Democratische Republiek Congo.

De Topoke waren zeer bekwame smeden. Zij soldeerden de twee delen van de Liganda aan elkaar vast waarna zij deze in het gewenste model vormde. Zij maakten een serie inkervingen met behulp van een beitel langs de gehele linkerzijde evenwijdig aan de rand en herhaalden dit aan de andere zijde om beide zijden gelijk te maken. Het onderste deel werd afgewerkt met een cilindervormige verlenging waarin een houten steun geplaatst kon worden zodat �het speergeld� de grond in kon gaan.

Bron:

• Moneta Exotica, Oorspronkelijk geld uit de gehele wereld - Pierre van Erve

• Wikipedia, de Vrije Encyclopedie

� 2010 Centrale Bank van Suriname