OORSPRONKELIJK GELD: SCHELPENGELD UIT OCEANI� (IV)

In Moni Tori 82 zal aandacht worden besteed aan schelpengeld uit Oceani�.

Diwara
Het diwara afkomstig uit New Britain zijn schelpschijfjes, op bamboestengels geregen, die per vadem circuleren. Een vadem is de afstand tussen de vingertoppen bij zijwaarts gestrekte armen. Het diwara is volledig geld en bezit alle geldeigenschappen. Het diwara is namelijk zeer lang houdbaar, gelijksoortig, deelbaar (je kunt gewoon een stukje afbreken), waardevast en onvervalsbaar (de vraag naar diwara overtreft steeds het aanbod, terwijl de productie hoge vakbekwaamheid vereist) en handzaam (enkele - makkelijk mee te nemen - vadems vertegenwoordigen al een hoge waarde). Voor de komst van het moderne geld was het diwara dan ook op New Britain en enkele eilanden in de nabijheid het meest gangbare ruilmiddel. Je kon er alle mogelijke goederen voor kopen, er schulden mee aflossen, er vetes mee beslechten en er priesters mee betalen.
Op New Britain bijvoorbeeld schonk de familie van de bruidegom �loloi�, een ring gemaakt van 40 tot 200 vadem diwara met een doorsnede tot 2 meter. De familie van de bruid moest het dubbele terugschenken. Ook in het geheime �Duk Duk� genootschap speelde diwara een belangrijke rol. Lid worden kostte veel bundels diwara en lid zijn kostte nog veel meer, dat was vanwege de vele feesten. Ook daar was het gewoonte om elkaar een geschenk te geven. Het moest dubbel worden teruggeschonken. Op de markt in New Britain is diwara nu nog steeds gangbaar geld. Er zijn speciale bankiers die diwara voor je bewaren en bij wie je het kunt lenen.

Tuali
De Tuali, eveneens afkomstig uit New Britain, is een parelmoerschelp waarvan de rand is afgeslepen: aan een overgebleven deel is een versiering vastgemaakt. Het diende als geld voor belangrijke transacties, zoals voor het betalen van boetes en als koopsom voor bruiden.

Bundel nassaschelpen
Een bundel aan vezels geregen nassaschelpen, waar de �ruggen� vanaf geslagen zijn werd als koopsom gebruikt voor bruiden in Papua Nieuw Guinea, maar ook voor andere betalingen zoals voor levensmiddelen.

Tafuli�ae
Tot slot hebben we de Tafuli�ae, een schelpsnoer van kostbare stukjes slijpwerk. De waarde is ontleend aan die van het varken. Waardenorm was de �bundel� van 10 (�tafuli�) stuks. Ze speelden een belangrijke rol als vergoeding voor bruiden. De prijs van een bruid bedraagt heden ten dage: 20 rode bundels + 1.000 dolfijnentanden + 1.000 Solomon-dollars. Witte en zwarte snoeren zijn ook per stuk in omloop. Bundels die uit rood, wit en zwart zijn samengesteld, zijn gangbaar ruilmiddel voor alles.

Aldus een Moni Tori over schelpengeld uit Oceani�. Het Numismatisch Museum wenst u te herinneren aan haar nieuwe tijdelijke expositie getiteld: �MONETA EXOTICA,- Oorspronkelijk geld uit de hele wereld�. Een bezoekje zal de moeite waard zijn!

Bron:

• Moneta Exotica, Oorspronkelijk geld uit de gehele wereld; Rijksmuseum Het Koninklijk Penningkabinet

� 2010 Centrale Bank van Suriname