Moni Tori - 65 |
METROLOGIE
|
Muntgewichtdoos, 1654, hout, ijzer, messing |
Metrologie is de leer van maten
en gewichten. In de numismatiek wordt veelvuldig gebruik gemaakt van de
metrologie. Dit komt, omdat voor de invoering van de tekenmunt de waarde van
munten werd bepaald door het gewicht aan edel metaal. Voorts werden en worden
nog steeds de maten (diameter en dikte) naast de beeldenaar gebruikt om de
verschillende denominaties van een reeks van elkaar te onderscheiden. Met behulp
van de metrologie is het mogelijk de verschillende gewichtenstelsels, volgens
welke reeksen munten werden geslagen, van elkaar te onderscheiden. Op basis van
o.a. gewicht, formaten en gehalte kunnen pas gevonden onbekende muntsoorten in
nog onvolledige reeksen worden ingepast. Omdat van oude munten het wettelijke
gewicht veelal niet bekend is, heeft de metrologie methoden ontwikkeld om dat
uit de overgeleverde muntstukken af te leiden. Hiervoor wordt vaak gebruik
gemaakt van de mediaan, de middelste waarde van een verzameling van naar grootte
gerangschikte getallen (bij een oneven aantal getallen), resp de halve som van
de twee middelste waarden (bij een even aantal), veelal zichtbaar gemaakt in een
histogram (staafdiagram).
Waar wettelijke bepalingen wel bekend zijn, kan men door het wegen van een groot
aantal munten van een emissie het laagste, het gemiddelde en het hoogste gewicht
bepalen en conclusie trekken over hoe de munters die bepalingen interpreteerden.
Ook kan uit zo�n gewichtsbepaling worden opgemaakt wat voor de opdrachtgever van
belang was: het gewicht per stuk, het gewicht van een bepaald aantal of het
gewicht van de totale partij.
De diameter of doorsnede van munten wordt in de numismatiek gebruikt om
systematische indelingen te maken van munten waarvan de waarden (en dus ook de
onderlinge verhoudingen) onbekend zijn.
Met name de Romeinse koperstukken uit de 4e eeuw zijn aldus ingedeeld: een
koperstuk met bijvoorbeeld een diameter van 15 mm wordt AE 4 of AES 4 genoemd
(ae, astronomische eenheid).
Als hulpmiddel voor de bepaling van diameters van munten werd vroeger wel
gebruik gemaakt van de muntmeter, tegenwoordig veelal van een schuifmaat. Voor
de controle van gewicht en dikte werd veelal gebruik gemaakt van een muntbalans.
Bron:
Encyclopedie van munten en bankbiljetten
� 2008 Centrale Bank van Suriname