Moni Tori - 59

ANTON DE KOM

Anton de Kom werd geboren in Paramaribo (1898). Zijn vader was kleinlandbouwer en gouddelver. Na de lagere school doorliep hij de Paulusschool (ULO) en haalde een boekhouddiploma. Daarna ging hij als boekhouder (1916-1920) werken op het kantoor van de Balata-Compagnie. Bij dit bedrijf kwam hij in aanraking met het zware lot van de balatableeders in het binnenland.
In 1920 nam hij ontslag en vertrok naar Nederland en kreeg daar een kantoorbaan. Op 6 januari 1926 trouwde hij met Petronella Catherina Borstboom. Rond deze tijd kwam hij in contact met nationalistische Javanen in Nederland, verenigd in de Perhimpoenan Indonesia onder leiding van Mohammed Hatta. De Kom begon zich in geschriften te verzetten tegen het Nederlands kolonialisme.

In december 1932 besloot hij met zijn vrouw en kinderen naar Suriname terug te keren. Zijn moeder was ernstig ziek, maar helaas kwam hij te laat. Het nieuws dat Anton de Kom zou komen, was hem vooruit gereisd. Het gouvernement was vol argwaan. De gouverneur was door de militaire commandant gewaarschuwd, dat de Kom �geruime tijd in Rusland was opgeleid� en dat hij in Suriname �communistische agitatie� kwam organiseren. Onder de vele geestverwanten die hem opwachtten in Suriname, waren o.a. Doedel en de Sanders van de Surinaamse arbeidersbeweging. Het artikel van Anton de Kom �Terreur in Suriname� was door Surinaamse nationalisten verspreid. Hierin had hij het verbod van de SAWO aangeklaagd en had hij tevens stevige kritiek geleverd op de loonsverlaging van de Javaanse contractarbeiders. Dit laatste maakte hem populair bij de Javanen, door hen werd hij �Papa de Kom� genoemd. De Surinaamse arbeidersleiders bemoeiden zich niet veel met de Kom in de korte tijd dat hij politiek actief was. De activiteiten van de Kom beperkten zich in feite tot het eindeloos aanhoren van verhalen van iedereen die de moeite nam om bij hem te komen. Op het erf van de woning van zijn vader aan de Pontewerfstraat ontving hij honderden ontevreden Surinamers uit alle bevolkingsgroepen. De Kom maakte hier een begin met zijn ideaal het Surinaamse volk bewust te doen worden van de kracht van saamhorigheid. In Wij slaven van Suriname zegt hij zelf: �Onder de boom echter, langs mijn tafeltje, passeert de parade der ellende. Paria�s met diepe holle wangen. Hongerlijders, mensen zonder voldoende weerstand. Open boeken om in te lezen, het moeizaam vertelde verhaal van onderdrukking en ontbering.�

Op 31 januari hadden 1350 mensen zich bij zijn adviesbureau ingeschreven, vooral Javanen. De verhalen als zou hij er voor kunnen zorgen dat men weer zou kunnen terugkeren naar Java, hadden vele Javanen doen weglopen van de plantages waarop ze onder contract werkten. Die drukte rond de Kom was een doorn in het oog van het gouvernement. Hij werd gearresteerd. Dit veroorzaakte onrust onder zijn aanhangers en deze kwamen op 7 februari massaal naar het Gouvernementsplein in de verwachting dat de Kom vrijgelaten zou worden. Uiteindelijk werd besloten Anton de Kom en gezin op de boot naar Nederland te zetten. Dat gebeurde op 10 mei 1933. Het vuur was niet gedoofd en hij bleef actief bezig in Nederland. Tijdens de Tweede Wereldoorlog verzette hij zich tegen de Duitse overheersing. Hij schreef voor de illegale pers. Op 7 augustus 1944 werd hij gearresteerd en op 24 april 1945 is hij in het concentratiekamp Neuengamme overleden. Nederland eert Anton de Kom als verzetsheld. Toch was het lang stil rond de Kom.

In de jaren tachtig werd hij door het toenmalig regime in de rij van Surinaamse helden geplaatst. Veel eer kreeg hij postuum. De Pontewerfstraat werd Anton de Komstraat, de Universiteit kreeg zijn naam, een borstbeeld verrees op de campus en zijn hoofd prijkt op alle bankbiljetten die in 1986 door de Centrale Bank van Suriname werden uitgegeven.

Bron:

� 2008 Centrale Bank van Suriname