DE EERSTE MUNTEN

In de Westelijke wereld zijn de eerste munten ontstaan. Volgens de Griekse geschiedschrijver Herodotus, die leefde rond 450 voor Christus, hebben de inwoners van Lydi� voor het eerst munten gemaakt. Moderne opgravingen hebben dit inderdaad bevestigd. Het koninkrijk Lydi� lag in het westen van wat we nu Turkije noemen en het grensde aan een aantal Griekse steden, onder andere Efeze, waarvan de ruines nu nog aan de westkust van Turkije te zien zijn. De oudste munten van Lydi� zijn in 1904 en 1905 gevonden bij opgravingen in de Artemistempel van Efeze. Hierbij kwamen een aantal gestempelde en ongestempelde platte stukjes metaal tevoorschijn, samen met kralen, spelden, broches en beeldjes. Deze sieraden en beeldjes konden gedateerd worden rond 600 voor Christus. De stukjes metaal konden gerangschikt worden van eenvoudige, gegoten stukjes zonder merktekens, tot mooi afgewerkte stukjes, voorzien van een instempeling. De archeologen hadden dus de overgang van klompjes metaal naar munten gevonden. De jongste munten in deze vondst moeten vanwege de andere voorwerpen ook uit 600 voor Christus stammen. Op grond hiervan worden de oudste munten gedateerd rond 625 voor Christus. De munten bestonden uit electrum (in het Grieks elektron), een mengsel van goud en zilver dat op verschillende plaatsen in de natuur gevonden werd.
De Lydi�rs vonden het electrum in de rivier de Paktolos, die vlak langs de hoofdstad Sardes stroomde. Door het rivierzand met veel water uit te wassen, bleven de zwaardere electrumkorreltjes achter. De samenstelling was niet overal hetzelfde. Het goudgehalte schommelde tussen de veertig en zestig procent, waardoor de waarde van de munten moeilijk te controleren was. Daarom besloot men in de tijd van koning Croesus (561-546 voor Christus) om munten van puur goud en puur zilver te maken. Hiermee zijn pas echt de munten ontstaan: stukjes metaal met een kenmerkende voorstelling erin gestempeld waarmee het gewicht en het metaalgehalte gegarandeerd werden. Vanwege zijn munten gold koning Croesus als de rijkste man van zijn tijd.
De Griekse steden langs de kust zijn vlak na de Lydi�rs ook munten gaan slaan. Later volgden ook de Griekse steden in het huidige Griekenland.
Waarom begon men in Lydi� munten te slaan? Was handel de reden van invoering? Men vermoedt van niet. Mogelijk werden de munten eerst alleen gebruikt om soldaten te belonen, munten zijn gemakkelijker onder veel mensen te verdelen, en werden ze pas later in de handel gebruikt. Het is een feit dat veel Griekse steden nog lang zonder munten gehandeld hebben en een belangrijk handeldrijvend volk als de Feniciers is pas rond 450 voor Christus munten gaan slaan. De Egyptenaren hadden helemaal geen behoefte aan muntgeld. Ze gebruikten bankoverschrijvingen en gingen pas gemunt geld gebruiken toen het land in 332 voor Christus door Alexander de Grote veroverd werd. In de eerste eeuw voor Christus gebruikte men in Egypte zelfs al een vorm van papiergeld, een voorloper van onze bankbiljetten.

(wordt vervolgd)

Bron:

• Geld � De geschiedenis en het verzamelen van munten, penningen en papiergeld, Bert van Beek

� 2008 Centrale Bank van Suriname