NUMISMATISCHE VERKENNINGEN OP IRIAN JAYA (II)

In Moni Tori - 46 belichtte het Numismatisch Museum van de Centrale Bank van Suriname de numismatische verkenningen op het eiland Irian Jaya. Moni Tori - 47 is het vervolg hiervan.

Het ceremoni�le betalingsmiddel werd gedurende de negentiger jaren in het eiland Irian Jaya gebruikt als bruidsprijs en als relatiegeschenk. Sporadisch als weergeld en bij wederzijdse geschenkenruil.

Gegeven de economische omstandigheden was het niet onbegrijpelijk dat de bruid gekocht werd van de schoonmoeder, want deze miste nu een goede werkkracht.

De ontvangen bruidsprijs in Irian Jaya kon bestaan uit:

1. bij Manokwari uit onder andere antieke kralen, de zogenoemde millifiori, dit zijn Venetiaanse glaskralen die reeds door de Portugezen ingevoerd zijn in de 16e eeuw als ruilmiddel voor de specerijenhandel op de Molukken;

2. bij Biak uit antieke porseleinen borden, zilveren armbanden van oude Nederlandse munten en contant geld tot fl.1.000 toe;

3. in de Baliemvallei:

   1. bij de Dani�s uit: 5 vezelrokken, 10-20 snoeren schelpengeld (liefst kleine schelpen met de bolle kant weggeslepen). 30 nettassen en 10 varkens (geld of offerdier) of Ye-stenen (ceremoni�le grote bijlen) of kleine sierbijlen van epidot;

   2. bij de Asmat-papoea�s, nog verder het binnenland in, uit: stenen, bijlen, kettingen van hondetanden, dolken van casuarisbeen, bontvelletjes van koeskoes, veren van paradijsvogels en casuaris, wapens (pijlen en speren), kettingen van Jobstranen (hoe dieper in het binnenland des te meer variatie in kleur), soms met koeskoestanden;

   3. bij de Ekari�s uit: 300 antieke kauri�s, 5 grote varkens, 1.000 dollar contant, 10 overhemden, 5 dekens, 5 kookpotten, 1 of 2 kapmessen, 1 ijzeren bijl, soms zelfs extra tegenwoordig een naaimachine of schrijfmachine.

Ook in deze primitieve maatschappij trad soms inflatie op.

In 1938 gold nog tijdens de Archbold-expeditie: 10 kilo zoete aardappelen was ��n kauri en een varken kostte 6�10 kauri�s.

In 1961 (dus 24 jaar later) tijdens de Harvard-Peabodexpeditie kon men voor ��n kauri nog slechts ��n of twee aardappels kopen en varkens waren niet meer te koop tegen kauri�s. In 1964 bij de aanleg van de eerste landingsbaan voor vliegtuigen was ��n of twee kaurischelpen nog een aanvaardbaar dagloon bij de Yali�s in de Baliemvallei met hun rotanhoepel harnassen. Gedurende de negentiger jaren 240 kralen, 2 ijzeren bijlen voor 13 dagen dragersloon. Bij de Ekari�s in het Paniai-meergebied was de bruidsprijs 120 oude en 120 nieuwe kauri-schelpen, 300 glaskralen, 3 schelpkettingen en een grote zeug. In 1975, zie onder 3c.

Ook de Japanners trachtten in de tweede Wereldoorlog een kauri-�beurskrach� te forceren door schepen met kauri�s op het strand te storten. Gelukkig van ��n soort die niet in de smaak viel. De ontvangen bruidsprijs werd vaak aan echtgenoten en zonen doorgegeven om bij feestelijke gelegenheden als versiering gebruikt te worden (alleen mannen dragen sieraden uit de bruidsprijs) of opnieuw als bruidsprijs te dienen voor de volgende generatie. Zo werden de millifiori vanuit de tijd van de Portugezen eeuwenlang doorgegeven.

Bron:

• Muntkoerier juni 1997

� 2008 Centrale Bank van Suriname